De werf
Ties ten Bosch

De werf is daar, aan begin en eind. De werf is zijn thuis, zijn basis. De werf zal verzamelen en verbinden, mens en omgeving, en zo tot één groot avontuur verworden!
Zullen we nog wat langer spelen? Lekker lol maken, hutten bouwen, auto's timmeren van hout of   voetballen op straat! De werf zal een basis zijn, een thuis. Vanuit deze plek zal Ties ten Bosch in Den Haag gaan spelen, onthaasten en lol hebben. Hij zal de wijken van Den Haag gaan ontdekken en mensen uitdagen om mee te doen. Hij zal hutten bouwen, of houten auto's, of iets anders, hij weet het niet. Want dat is het leuke van spelen, we doen waar we op dat moment zin in hebben! De werf zal een plek zijn waar alles wordt verzameld. Alles wat er nodig is voor een nieuw avontuur, maar ook alle ervaringen van wat we hebben meegemaakt! Naast het Bureau voor Hedendaags Avontuur, of beter gezegd, er aan vast, zal de werf vooral een praktische invulling krijgen. Een bouwplaats, een broedplaats en een verzamelplaats! Hier vertrekt hij en komt hij weer terug.

Data:
Vrijdag 13 juli
Zaterdag 14 juli
Zondag 15 juli
Vrijdag 20 juli
Zaterdag 21 juli
Zondag 22 juli
Vrijdag 27 juli
Zaterdag 28 juli
Zondag 29 juli
Vrijdag 3 augustus
Zaterdag 4 augustus
Zondag 5 augustus

Lokatie:
BVHA, Lange Voorhout, Centrum Den Haag

"Meerkoeten of reigers?" 
Door Michael van Hoogenhuyze

Het is zaterdag 21 juli. Het bureau voor hedendaags avontuur heeft me een avontuur aangeboden. In ruil daarvoor schrijf ik een verslag. Met nadruk wordt me gezegd dat het geen kunstkritisch betoog moet worden. Ties ten Bosch neemt me mee de stad in.   

Ties wil me laten zien wat hij aan het doen is. Vooral wil hij praten over de stad en laten zien hoe mensen met de ruimte omgaan. Die omgang met de ruimte wil hij duidelijk maken door reacties uit te lokken; vooral wil hij zelf achter de wetten van bepaalde gedragingen komen.  
Hier in Den Haag is hij nog maar net bezig. Hij heeft een miniatuur houtwerf gebouwd achter de keet van het Bureau voor Hedendaags Avontuur. De schutting die hij heeft gemaakt doet aan een oude schutting op de Waddeneilanden denken die in elkaar is gezet met gejut hout, op het strand gevonden van oude scheepswrakken. Hij is ook nog bezig met een soort sculptuur die half op wieltjes komt te staan. Er is een lading karton om eventueel nog een andere hut te bouwen. Daarnaast is hij bezig met een crossbaan voor fietsers. Fietsers op het Lange Voorhout worden uitgenodigd om te kiezen tussen het reguliere fietspad of een avontuurlijk cross-parcours. Bij het Ministerie van Financiën heeft hij een kleine hut gebouwd met een dak van grijze vloerbedekking. Al lopend langs deze kleine projecten gaan je een paar dingen opvallen. De hutjes maken je bewust van het gegeven hoeveel verschillende permanente, semi-permanente en tijdelijke bouwseltjes er in deze omgeving zijn.  



Er is de comfortabele keet van het Bureau voor Hedendaags Avontuur. Daarnaast is men bezig met het opzetten van marktkramen. Rond de ambassadegebouwen zien we de tijdelijk bedoelde politieposten die er inmiddels al heel lang staan. Ik denk sinds de gijzeling op de Franse ambassade in 1974. Het Ministerie van Financiën dat men aan het slopen en verbouwen is. De ongenaakbare Zwarte Madonna die midden in de sloop ineens toch heel tijdelijk blijkt te zijn en dan natuurlijk dat bizarre gebouwtje van Snackbar de Vrijheid aan het eind van de A12. Dan zijn we ondertussen ook achter het Centraal Station geweest waar nog een paar jaar geleden zelfs in de winter zwervers lagen te slapen tussen het onkruid en de struiken. Hutjes hadden ze niet, hooguit een stapel kranten en stukken karton. Het maken van een hut als spel krijgt dan ineens een geheel andere betekenis; er zijn ook hutten die niets te maken hebben met 'spelen'. Op die manier kijkend vallen grote kantoren en historische gebouwen, de zogenaamde bezienswaardigheden, nauwelijks op. Misschien ook wel niet omdat ook die voor een deel in de steigers staan. De stad suggereert een ongenaakbaar georganiseerd geheel te zijn, maar ondertussen wordt alles verbouwd en veranderd en lijkt het stenen stedelijke milieu een geheel van voortdurende metamorfose te zijn geworden. Het zelfde is te zien naar aanleiding van de schutting die Ties heeft aangebracht. Vanwege de verbouwingen, veranderingen en restauraties zijn er overal tijdelijke schuttingen en afrasteringen. De meeste zijn behoorlijk lelijk. Het bleek dat de schutting van Ties tot de nodige agressie had geleid. Iemand had er op geschreven dat deze schutting lelijk was en dat nog wel als kunst gepresenteerd, 'betaald met onze belastingcenten!'  Die reactie was ongetwijfeld uitgelokt omdat deze schutting toch mooier was dan de afrasteringen elders in het centrum.  
Ineens realiseer ik me dat in Den Haag iets fundamenteel is veranderd. Toen ik als kind in Den Haag woonde hadden mijn ouders een flat in de Morgenstond. Zo'n betonnen flat met een portiek. Iedereen die in het portiek woonde was ambtenaar. En mijn vader, ook ambtenaar, wist dan ook van iedereen precies het salaris. Maar die wat verstikkende gedachte werd goed gemaakt door het avontuur van de 'wederopbouw' in deze wijk. De Morgenstond was een nieuwe wijk, vol bedrijvigheid en avontuur, omdat er voortdurend nieuwe straten werden bijgebouwd. Het centrum van Den Haag was af en mooi. Daar ging je heen om Sinterklaas te zien of om naar de kermis te gaan. Het was de buurt met bezienswaardigheden, waar de stad zich toonde op zijn meest plechtstatige manier. In het centrum heerste het verleden. Maar de Morgenstond, daar was de nieuwe geschiedenis. Nu, vijftig jaar later, is de Morgenstond een wijk die af is, waar minder gebeurt dan in het centrum van Den Haag. Daar in het centrum wordt alles voortdurend veranderd en omgewoeld.   
Een ander nieuw besef was voor mij de invulling van het begrip spel. Ties wil met zijn acties een beroep doen op het gevoel voor spel in de mens. Daarbij zoekt hij eerder respect voor het spel dan dat ie wil dat anderen met hem meedoen. Bij spel denk je aan de Homo Ludens van Huizinga, of vooral aan New Babylon van Constant. Hoog verheven architectuur met hallen en trappen waarin mensen bijna lijken te zweven. Spel krijgt daar letterlijk iets luchtigs. Maar spelen gaat vaak helemaal niet om 'zweven' lijkt het, eerder om het terugvinden van de grond. Zittend op de grond, voel je je nietig en onbelangrijk. Maar op de grond worden kleine dingen groot en belangrijk. Door je te concentreren op die grond kun je de omstanders vergeten en werkelijk tot spel komen, een spel waarin je je verliest en de werkelijkheid vergeet. Het is wel bijna het omgekeerde van zweven. Toen ik als kind hutten bouwde in de Morgenstond waren dat bijna altijd kuilen in de grond, afgedekt met planken.


 
Aan het eind van onze wandeling  zagen we een stel meerkoeten in het water. Die meerkoeten zijn in staat om nesten te bouwen van de meest uiteenlopende soorten afval op drukke plaatsen in de stad. Iedereen staat ernaar te kijken terwijl die beesten onverstoorbaar verder gaan. Ik werk op de Koninklijke Academie op de Prinsessegracht. De academie heeft een binnenplaats met een heel klein vijvertje. Dat vijvertje grenst aan de kamer van de directeur, en om een en ander luister bij te zetten bevonden zich vroeger in het water een paar vissen, karpers of zoiets. Er was een reiger zo slim geweest om bij het vliegen over de academie die vissen vanuit de lucht te zien. Dus kwam die reiger elke dag daar één vis vangen. Dat gebeurde midden jaren negentig.  
De grote vraag is nu waar we op lijken, of we nu kunstenaar zijn of niet: Zijn we als de meerkoeten die op iedere onmogelijke plek met een beetje rotzooi in staat zijn te overleven of als de reiger die hoog in de lucht ziet waar de rijkdom zit en die dan illegaal komt stelen als niemand erop verdacht is. Beide vogels getuigen van een onverwachte intelligentie en een diepe wijsheid lijkt het. Met deze vraag ging ik naar huis.  
Ties weet het antwoord wel denk ik. Bij onze wandeling zagen we een vluchtheuvel met wat onkruid vlak bij de Utrechtse baan. Een strookje vergeten land, niet breder dan zo'n twee meter. Hij wilde daar een hut gaan bouwen.